Ελικόπτερο
Το ελικόπτερο (>ελικόπτερον > έλιξ + πτερόν) είναι σύγχρονο μουσικό όργανο. Οι κύριες διαφορές του από το αεροπλάνο είναι ότι αφ' ενός το μέσο που παρέχει τον ήχο είναι κινούμενο (τα πτερύγια του στροφείου), σε αντίθεση με το αεροπλάνο που έχει σταθερά πτερύγια, και αφ' ετέρου ότι για την αλλαγή οκτάβας δεν απαιτείται οριζόντια κίνηση, όπως στην πλειονότητα των αεροπλάνων. Έχει, επίσης τη δυνατότητα να κινείται προς κάθε κατεύθυνση της μουσικής κλίμακας, σε αντίθεση με το αεροπλάνο που κινείται ανά καθαρές έκτες ανιούσες και μειωμένες τετάρτες κατιούσες, και ακόμα μπορεί να εκτελέσει τρέμολο, γκλιτσάρντο και τρίλιες. Οι ιδιότητές του αυτές το καθιστούν αναντικατάστατο πλέον συμφωνικό όργανο.
Κατάταξη[επεξεργασία]
Το ελικόπτερο συνήθως κατατάσσεται στα έγχορδα[1] αν και υπάρχει μια διαφωνία (και ίσως και δύο) ανάμεσα στους ειδικούς καθώς κάποιοι το θεωρούν πνευστό.[2] Τα ελικόπτερα εν γένει διακρίνονται σε μπάσα, τενόρο, άλτο και σοπράνο. Αναφέρεται ότι οι Σοβιετικοί κατάφεραν στις αρχές της δεκαετίας του '50 να κατασκευάσουν και κόντραμπάσο (βαθύφωνον) ελικόπτερο με βάσει απόρρητα σχέδια ανάλογου ναζιστικού ερευνητικού προγράματος που κέρδισαν σε μια παρτίδα τάβλι στα μέσα της δεκαετίας του '40.[3] Η θέση του ελικοπτέρου στην συμφωνική ορχήστρα είναι ακριβώς πίσω από τις βιόλες, δίπλα στις ηλεκτρικές σκούπες. Μία συνήθης σύγχρονη συμφωνική ορχήστρα περιλαμβάνει 8 πρώτα ελικόπτερα σοπράνο, 8 δεύτερα, 8 τρίτα, από 4 τενόρο και άλτο και ενάμιση μπάσο ελικόπτερο.
Τεχνική[επεξεργασία]
Η πλέον συνήθης τεχνική είναι a motore. Ιδιαίτερη τεχνική δυσκολία παρουσιάζει η τεχνική pizzicato όπου ο ελικοπτερίστας πρέπει να στρέφει τις έλικες με το δεξί του χέρι έχοντας το αριστερό στην κωλότσεπη. Την τεχνική ανέπτυξαν εξ ανάγκης πρώτοι οι Σοβιετικοί κατά την πολιορκία του ηρωικού Λένινγκραντ, όταν οι ηρωϊκή λενιγκραντινοί ελικοπτεριστές θέλοντας να τονώσουν το ηθικό των ηρωικών συμπολιτών τους παίζοντας τον ηρωικό ύμνο της Διεθνούς δεν έβρισκαν πετρέλαιο για τις μηχανές των οργάνων τους. Για αυτή τους την πράξη έλαβαν τον τίτλο των ηρώων της Σοβιετικής Ένωσης. Μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου η τεχνική διαδόθηκε αγαπήθηκε και τελειοποιήθηκε στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τον υπόλοιπο δημοκρατικό κόσμο. Μια πρωτοποριακή τεχνική την οποία πρωτοεφήρμοσε ο Έλληνας Ιάνης Ξενάκης δεν έχει να κάνει με τα ελικόπτερα per se αλλά με την κλοπή των μανταλακίων από τα αναλόγια των άλλων μελών της ορχήστρας και την εισαγωγή ενός ad libido sforzando στην εισαγωγή του κομματιού στο μέρος των ελικοπτέρων. Η τεχνική αυτή έλαβε εξαίσιες τεχνικές κριτικές για τον λυρικό της χαρακτήρα και τον οργασμικό αυθορμιτισμό που παράγει[4] Καλύτερες, σχεδόν εκστατικές, κριτικές έλαβε μόνο το έργο του Νίκολας Κέιτζ Χαλασμένα Ελικόπτερα, Όπους 433 γραμμένο για 100 χαλασμένα ελικόπτερα και 7 τοστιέρες da gamba δίχως μπρίζα.[5]
Ρεπερτόριο[επεξεργασία]
Τα διασημότερα έργα για ελικόπτερο είναι το κουαρτέτο για έγχορδα και ελικόπτερο του Καρλ Χάιντς Ρουμενίγκε και το Πηδώντας τις Βαλκυρίες του Ρίχαρντ Βάγκνερ[6] το οποίο μεταξύ άλλων χρησιμοποίησε στην αυθεντική του εκδοχή ο Φράνσις Φορντ Μάστανγκ στην πασίγνωστη πορνογραφική όπερα Αποκάλυψη Τώρα.
Εκτός από αυτά καθώς και τα χαλασμένα ελικόπτερα Οπ.433 που αναφέρθηκαν παραπάνω, έχουν γραφτεί αρκετά κονσέρτα, δύο Συμφωνικά Ποιήματα και μία Ορχηστρική Φαντασία. Εντούτοις το ρεπερτόριο για μουσική δωματίου δεν είναι ιδιαίτερα πλόυσιο με μόλις ένα μείζον έργο άγνωστου συνθέτη από την Μπουργκίνα Φάσο στον οποίο χρεώνεται το καταπληκτικό κουντέτο για Σοπράνο Ελικόπτερο, φλάουτο, όμποε, αφρικανικό μονόχορδο και μπουζούκι.
Τα τελευταία χρόνια το ελικόπτερο έχει αρχίσει να διαδίδεται και εκτός της λόγιας μουσικής.[7] Κυρίως έχει χρησιμοποιηθεί από ροκ και πάουερ κρίστιαν μέταλ συγκροτήματα ενώ χαρακτηριστική επιτυχία έχει κάνει το Ελληνικό ροκ συγκρότημα The Dead Popes.
Trivia[επεξεργασία]
- Ο Μεγάλος Κοζανίτης Μαέστρος Κέρμιτ φον Κάραγιαν είχε ιδιαίτερη αδυναμία στα ελικόπτερα και ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε αστυνομικά ελικόπτερα σε μια εκτέλεση του Άβε Μαρίκα με τον Γιώργο Νταλάρα και την Συμφωνική της Ταϊλάνδης.
- Πλέον δεξιοτέχνης ελικοπτερίστας όλων των εποχών θεωρείται ο ιταλός κομμουνιστής Λεονάρντο Ντα Βίντσι (στην μνήμη του διοργανώθηκαν οι πρώτοι αγώνες μουνοπάλης στο ομώνυμο βουνό της Ελλάδας και που κάθε χρόνο μαζεύονται εκεί διάφοροι χαζοί της κλασσικής σχολής κάνοντας γιορτές μίσους για τα ελικόπτερα) ο οποίος εκτός από βιρτουόζος ήταν και ο καλύτερος κατασκευαστής ελικοπτέρων. Λέγεται δε ότι τα ελικόπτερά του είναι τόσο καλά (ενα όργανό του, του 1561 έχει πουληθεί 700.000.000 τουρκικές λίρες το 1997) γιατί στο βερνίκι έβαζε αίμα γίδας και σπέρμα ταύρου. Στην Ελλάδα όλοι έχουν ένα γνωστό που ένας φίλος του ξέρει κάποιον που έχει ένα συγγενή που έχει στο υπόγειό του ή στην σοφίτα του ή το πούλησε στην κατοχή για ένα τενεκέ λάδι, ένα από τα 42 ελικόπτερα Βίτσι που υπάρχουν.[8]
Παραπομπές[επεξεργασία]
- ↑ Adams B. The Great Musical Dictionary of Modern Music, Oxford 2001 pp.217-221
- ↑ McGillan et al. On the musical classification of helicopters and firing squads, New York 2007
- ↑ Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια, τόμος VI, λημα: Вертолёт
- ↑ Χάρης Παπαρόπουλος, Αβαντγκαρντ και υλοποίηση της φαντασιακής αυτοπεριβολής της μικροαστικής οδύνης, Παρίσι 2002
- ↑ Το λένε όλοι! δεν χρειάζεται καν παραπομπή
- ↑ Ο τίτλος εσφαλμένα αποδόθηκε Walkürenritt, Αποδεικνύεται με μαθηματικά του λυκείου ότι ο μεταφραστής δεν γνώριζε καν γερμανικά
- ↑ Βασίλης Παλαιοκώστας, Τεχνικές προσγείωσης για έγκλειστους, Κορυδαλλός 2009
- ↑ Χαράλαμπος Ωρίων Χατζόγλου, Τα ελικόπτερα εν Ελλάδι, Ελλήνων Αφύπνισις, Αθήναι 2001
| |||||||||||
